آشنایی با مقاومت و انواع آن : مقاومت ، قطعه ای الکتریکی است که در مقابل عبور جریان الکتریکی از خود مخالفت نشان میدهد.
مقاومتها در صنایع برق و الکترونیک از اهمیت بالایی برخوردارند و بیشتر به منظور محدود کردن جریان، تقسیم جریان و نیز ایجاد ولتاژهای مختلف در مدارات به کار گرفته میشوند.
مهمترین مشخصه مقاومتها، مقدار اهمی آنهاست که بر حسب اهم اندازه گیری میشود و هر چه بیشتر باشد، نشان دهنده این است که این مقاومت در برابر عبور جریان الکتریکی از خود مخالفت بیشتری نشان میدهد و سبب افت جریان بیشتری در مدار می گردد.
مشخصه دیگر مقاومتها، توان مجاز مقاومت است که منظور از آن بیشترین توانیست که یک مقاومت می تواند تحمل کند. اگر توانی بیشتر از این توان از مقاومت عبور کند، مقاومت می سوزد و باید آن را دور انداخت.
در ذیل، به بررسی خصوصیات و کاربردهای هر کدام از مقاومتها می پردازیم. در مطلب مربوط به انواع سنسور و کاربردهای آنها درباره ترمیستور و مقاومت حساس به نور مطالبی بیان شد.
مقاومت های کربنی
این مقاومتها در اکثر مدارات الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع مقاومتها، ارزان ترین مقاومتهای موجود در بازار هستند.
از مقاومتهای کربنی برای توانهای پایین تا متوسط استفاده میشود. توانهای از ۰.۱۲۵ وات تا ۳ وات در بازار موجود هستند. این مقاومت، مقدار اندوکتانس پایینی دارد. به همین دلیل برای کاربردهای فرکانس بالا بسیار مناسب است.
از نقاط ضعف این مقاومتها می توان به نویز و ناپایداری آنها در دماهای بالا اشاره کرد که همین امر باعث میشود از این مقاومتها در مداراتی که حساسیت و دقت بالا موردنیاز است، کمتر استفاده شود.
مقاومت آجری
جنس این مقاومتها معمولا از نیکل کروم است و معمولا دارای یک روکش سرامیکی یا آجری می باشند و به همین دلیل به مقاومت آجری معروف هستند. ظرفیت اهمی و توان این مقاومتها بصورت عدد بر روی آنها چاپ میشود.
این مقاومتها از یک وات تا دهها وات در بازار موجود هستند. نکته حائز اهمیت در مورد این مقاومتها اینست که ممکن است در مدارات تا حد زیادی گرم یا داغ شوند و هنگام طراحی مدار باید محل مناسبی برای نصب آنها در نظر گرفته شود.
وریستور
مقاومتهای وابسته به ولتاژ یا وریستورها، مقاومتهایی هستند که مقدار آنها در ولتاژهای مختلف ثابت نیست و تغییر میکند. در این مقاومتها هر چه ولتاژ دو سر مقاومت بیشتر شود، مقدار مقاومت کاهش می یابد.
از وریستور در مدارهای الکترونیکی برای کنترل و حفاظت از قطعات الکترونیکی در مقابل صدمات ناشی از ولتاژ گذرای بیش از اندازه، استفاده می شود. زمانی که میخواهید از وریستور به عنوان محافظ یک قطعه استفاده کنید، باید آن را بصورت موازی با قطعه موردنظر قرار دهید. با این کار در صورتیکه اضافه ولتاژ روی قطعه بیفتد، مقاومت وریستور کاهش می یابد و جریان زیادی از وریستور می گذرد و جریان از قطعه موردنظر نمی گذرد.
همچنین از وریستورها جهت خنثی کردن حالتهای گذرای تحمیل شده بر قسمتهای حساس دستگاههای خانگی و روشنایی و تجهیزات صنعتی در هر دو حالت AC و DC استفاده میشود. وریستورها مستقیما به طور موازی با منابع تغذیه اصلی و سوئیچ های نیمه هادی جهت حفاظت ترانزیستورها، ماسفت ها و پل های تریستور قرار می گیرند.
مقاومت های smd
مقاومتهای SMD نوع دیگری از مقاومتها هستند که بر روی مدارات الکترونیکی به صورت نصب سطحی لحیم کاری میشوند.
این مقاومتها در بردهای مدار چاپی با رنگ مشکی و چند عدد در وسط و رنگ نقره ای در دو طرف آن مشخص می شوند. به دلیل ابعاد کوچک این نوع مقاومتها، در اکثر دستگاههای پرتابل امروزی و در دستگاههایی که به نوعی محدودیت فضا وجود دارد از آنها استفاده میشود.
این مقاومتها در پکیج های ۴۰۲، ۶۰۳، ۸۰۵، ۱۲۰۶ و… در بازار وجود دارند. توان این مقاومتها بسته به سایز آنها از ۰.۰۳ وات تا ۰.۱۲۵ وات متغیر است.
پتانسیومترها
پتانسیومتر از یک المان مقاومتی دوار که درون محفظه ای قرار گرفته، ساخته شده است. دو پایه به دو انتهای این المان متصل است که مقدار مقاومت بین این دو پایه همواره ثابت و برابر مقدار اهمی پتانسیومتر است. بین این دو پایه، یک پایه دیگر وجود دارد که به یک کنتاکت متحرک متصل است و این کنتاکت متحرک می تواند بر روی المان مقاومتی حرکت کند و سبب تغییر مقاومت بین پایه وسط و هر کدام از پایه های کناری گردد.
آشنایی با مقاومت و انواع آن
بیشترین کاربرد پتانسیومترها، برای تقسیم ولتاژ است. به عنوان مثال در دستگاههای صوتی از پتانسیومتر برای تغییر حجم صدا استفاده میشود.
اغلب پتانسیومترها دارای زاویه چرخش تقریبی ۳۰۰ درجه هستند اما نوع دقیقتر آنها که مولتی ترن نامیده میشود، دارای زاویه چرخشی از ۲ تا ۱۰ دور هستند.
مقاومت رئوستا
رئوستا همان پتانسیومتر است با یک تفاوت کوچک و آن اینست که در رئوستا، یکی از ترمینالهای ثابت مورد استفاده قرار نگرفته و آزاد می ماند. به عبارت دیگر، رئوستا از یک المان مقاومتی، یک کنتاکت متحرک و یک کنتاکت ثابت تشکیل شده است.
رئوستا در مدارات به منظور تغییر جریان و دستیابی به جریان دلخواه به کار می رود.
